Жамоатчилик экспертизаси ўтказилган яна бир норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси хусусида

“Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси тўғрисида”ги Қонуннинг 22-моддасида белгиланган Савдо-саноат палатасининг қонун ижодкорлиги соҳасидаги ваколатларини амалга оширган ҳолда, Палата томонидан қонунчилик ҳужжатлари лойиҳалари юзасидан Жамоатчилик экспертизалари ўтказилиб, уларнинг тадбиркорлик фаолиятига таъсирини баҳолаган ҳолда, салбий ҳамда ижобий характердаги Хулосалар бериб келинмоқда.

Хусусан, жорий йилнинг ўтган даври мобайнида 778 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси Палата томонидан кўриб чиқилиб, Жамоатчилик экспертизаси хулосалари берилди.

Мисол учун, Ўзбекистон Республикаси Монополияга қарши курашиш қўмитаси томонидан ишлаб чиқилган Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Товар-хом ашё биржалари фаолиятини лицензиялаш бўйича давлат хизматларини кўрсатишнинг маъмурий регламентини тасдиқлаш тўғрисида”ги Қарори (ID-23405) лойиҳаси  жамоатчилик экспертизасидан  ўтказилиб, у юзасидан қуйидагича Жамоатчилик экспертизаси хулосаси берилди:

1.Лойиҳа 2-бандига кўра, “Белгилансинки, ушбу қарор билан тасдиқланган маъмурий регламентга мувофиқ кўрсатиладиган давлат хизматларидан фойдаланиш учун акциядорлик жамияти шаклидаги юридик шахслар Давлат хизматлари марказлари ёки Ўзбекистон Республикаси Ягона интерактив давлат хизматлари портали (кейинги ўринларда – ЯИДХП) орқали мурожаат қиладилар”.

Шунингдек, лойиҳа иловасининг 7-бандига кўра, “Лицензия даъвогари давлат хизматларидан фойдаланиш учун давлат хизматлари маркази (кейинги ўринларда — Марказ)га мурожаат қилади ёки давлат хизматидан электрон тарзда фойдаланиш учун ягона интерактив давлат хизматлари портали (кейинги ўринларда — ЯИДХП)да рўйхатдан ўтади. Бунда, Марказга мурожаат қилган тақдирда, Марказ ходими Лицензия даъвогари номидан, ЯИДХП орқали мурожаат этган тақдирда эса, Лицензия даъвогари мустақил равишда ушбу Регламентга 4-иловага мувофиқ шакл бўйича аризани электрон шаклда тўлдиради ҳамда электрон рақамли имзо (ЭРИ) орқали тасдиқланади”.

Шуни эътиборга олиш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони 10-бандига кўра, 2021 йил 1 январдан бошлаб лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари босқичма-босқич тўлиқ электрон тарзда “Лицензия” ахборот тизими орқали амалга оширилади.

Юқоридагиларни инобатга олиб, лойиҳани Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони талабларига мувофиқлаштириш лозим.

2.Лойиҳа иловаси 5-банди “в” кичик бандига кўра:

“Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Давлат хизматлари агентлиги:

в) қонун ҳужжатларида назарда тутилган устав фондининг энг кам миқдори бўйича талабларга мувофиқлик;

Ҳаволаки нормаларга йўл қўймаслик ҳамда мазкур турдаги муносабатларни ягона ҳужжат билан тартибга солинишини таъминлаш мақсадида, устав фондининг энг кам миқдори бўйича талабларни ушбу лойиҳада назарда тутиш тўғри бўлар эди.

3.Лойиҳа иловасининг 10-банди учинчи хатбошисига кўра, “Ариза ва унга илова қилинган ҳужжатларда нотўғри маълумотлар кўрсатилиши давлат хизмати кўрсатишни рад этиш учун асос ҳисобланади”.

Бироқ, ариза ва унга илова қилинган ҳужжатлардаги маълумотлар нотўғри эканлигини аниқлашнинг ҳар доим ҳам имкони бўлавермайди.

Шунингдек, бунда объективизм ҳамда шаффофликни таъминлаш имконсиз.

Шу сабабли, лойиҳа иловасининг 10-банди учинчи хатбошисини чиқариб ташлаш мақсадга мувофиқ.

4.Лойиҳа иловасининг 14-банди биринчи хатбошисига кўра, “Лицензияловчи орган уч кун муддатда эксперт комиссияси хулосаси асосида лицензия бериш ёки лицензия беришни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилади”.

Таъкидлаш лозимки, лойиҳада лицензия беришни рад этишнинг аниқ асослари келтирилмаган.

Бу эса, ўз навбатида, лицензия беришни асоссиз рад этиш, шунингдек коррупция ва суиистеъмоллик ҳолатларига шароит яратиб бериши мумкин.

Шу сабабли, лойиҳада лицензия беришни рад этишнинг аниқ асослари келтириб ўтиш лозим.

5.Лойиҳа иловасининг 14-банди учинчи хатбошисига кўра:

Қабул қилинган қарор тўғрисида бир кун муддатда Марказ ёки лицензия даъвогарига ЯИДХП орқали:

лицензия бериш тўғрисида қарор қабул қилинганда, банк ҳисобварағи реквизитлари ва лицензия бериш учун давлат божини тўлаш муддати ҳамда оммавий оферта шаклидаги лицензия шартномасини имзолаш тўғрисида;

лицензия беришни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинганда, рад этишнинг сабаблари ва лицензия даъвогари кўрсатилган сабабларни бартараф қилиб, ҳужжатларни кўриб чиқиш учун такрор тақдим этиши мумкин бўлган муддат кўрсатилган ва лицензияловчи орган ваколатли шахсининг ЭРИси билан тасдиқланган хабарномани юборади”.

Таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони билан лицензия шартномасини расмийлаштириш амалиётидан воз кечган ҳолда, лицензия талаб ва шартларини қонун ҳужжатларида белгилаш назарда тутилган.

Шу сабабли, лойиҳадан лицензия шартномасини тузишни назарда тутувчи нормаларни чиқариб ташлаш лозим.

6.Лойиҳа иловасининг 29-бандига кўра, “Лицензиат ўзгартирилган, унинг номи ёки жойлашган жойи (почта манзили) ўзгарган тақдирда, лицензиат ёки унинг ҳуқуқий вориси қайта рўйхатдан ўтказилгандан кейин бир ой муддатда кўрсатиб ўтилган маълумотларни тасдиқловчи тегишли ҳужжатларни киритган ҳолда, ушбу Регламент талабларига биноан лицензияни қайта расмийлаштириш тўғрисида Марказга ёки ЯИДХП орқали мурожаат қилиши шарт”.

Таъкидлаш лозимки, юридик шахснинг номи, ташкилий-ҳуқуқий шакли, шунингдек, жойлашган жойи (почта манзили) ўзгарган тақдирда у ўрнатилган тартибда давлат хизматлари марказлари ёки ЯИДХП орқали қайта давлат рўйҳатидан ўтади. Яъни, давлат хизматлари марказларида юқорида келтирилган маълумотлар мавжуд бўлади.

Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони билан 2021 йил 1 январдан бошлаб лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари  “Лицензия” ахборот тизими орқали амалга оширилиши белгиланган.

Бунда, юқорида келтирилган маълумотлар ўзгарган тақдирда, бу маълумотларни ваколатли орган ўзаро электрон ахборот алмашиш тизими орқали олиши мумкин. Яъни, “Лицензия” ахборот тизимини тадбиркорлик субъектларини давлат рўйҳатидан ўтказувчи орган электрон ахборот тизимига интеграциялаш орқали амалга ошириш мумкин.

Юқоридагиларни инобатга олиб, лойиҳа иловасининг 29-бандини чиқариб ташлаш мақсадга мувофиқ.

7.Лойиҳа иловасининг 29-бандига кўра, “Йўқолган ёки яроқсиз ҳолга келган лицензия ўрнига лицензиатнинг аризасига кўра дубликат берилиши мумкин”.

Бироқ, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони 10-бандига мувофиқ барча турдаги лицензия ва рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжатлар ҳамда хабарнома қабул қилинганлиги ва реестрга киритилганлик ҳақида хат уларнинг ҳаққонийлигини онлайн текшириш имконини берадиган QR-код (матрик штрихли код) қўйилган ҳолда расмийлаштирилади ва уларни махсус бланкаларда бериш тартиби бекор қилинади.

Бунда, лицензия электрон шаклда берилиб, уни исталган вақтда қоғозга чиқариш мумкин.

Шу сабабли, лойиҳадан лицензия дубликатини беришни назарда тутувчи нормаларни чиқариб ташлаш лозим.

8.Лойиҳа иловасининг 35-бандига кўра:

“Лицензия талаблари ва шартларига риоя этилишини назорат қилишда лицензияловчи орган ўз ваколатлари доирасида қуйидаги ҳуқуқларга эга бўлади:

лицензиат томонидан лицензия талаблари ва шартларига риоя этилишини қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда режали текшириш;

лицензия талаблари ва шартлари лицензиат томонидан бузилганлигидан далолат берувчи ҳоллар мавжуд бўлган тақдирда лицензиат томонидан лицензия талаблари ва шартларига риоя этилишини қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда режадан ташқари текшириш;

Таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 5 октябрдаги ПФ-4848-сон Фармони 3-банди билан тадбиркорлик субъектлари фаолиятидаги режадан ташқари текширишлар ҳамда 2018 йил 27 июлдаги ПФ-5490-сон Фармони 4-банди билан режали текширишлар бекор қилинган.

Шу сабабли, лойиҳа иловасининг 35-банди иккинчи ва учинчи хатбошиларини чиқариб ташлаш ҳамда лицензия талаблари ва шартларига риоя этилиши “хавфни таҳлил қилиш” тизимини жорий этган ҳолда назорат қилинишини белгилаб қўйиш мақсадга мувофиқ.

9.Лойиҳа иловасининг 35-банди еттинчи хатбошисига кўра:

“Лицензия талаблари ва шартларига риоя этилишини назорат қилишда лицензияловчи орган ўз ваколатлари доирасида қуйидаги ҳуқуқларга эга бўлади:

лицензиянинг амал қилишини тўхтатиб туриш, тўхтатиш ёки лицензияни бекор қилиш тўғрисида қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда қарор чиқариш ёки судга мурожаат қилиш;

Таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони 10-бандига кўра, 2021 йил 1 январдан бошлаб ваколатли органлар ташаббуси билан лицензия ва рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжатларни тугатиш ва бекор қилиш фақат суд тартибида амалга оширилади.

Шу боис, лойиҳа иловаси 35-банди еттинчи хатбошисини қуйидаги таҳрирда баён қилиш лозим:

“лицензияни тугатиш ёки бекор қилиш бўйича судга мурожаат қилиш”.

ССП Ахборот-хизмати