Жамоатчилик экспертизаси ўтказилган яна бир норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси хусусида

“Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси тўғрисида”ги Қонуннинг 22-моддасида белгиланган Савдо-саноат палатасининг қонун ижодкорлиги соҳасидаги ваколатларини амалга оширган ҳолда, Палата томонидан қонунчилик ҳужжатлари лойиҳалари юзасидан Жамоатчилик экспертизалари ўтказилиб, уларнинг тадбиркорлик фаолиятига таъсирини баҳолаган ҳолда, салбий ҳамда ижобий характердаги Хулосалар бериб келинмоқда.

Хусусан, жорий йилнинг ўтган даври мобайнида 741 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаси Палата томонидан кўриб чиқилиб, Жамоатчилик экспертизаси хулосалари берилди.

Мисол учун, Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан ишлаб чиқилган Ўзбекистон Республикаси Президентининг “2022–2026 йилларда республиканинг фармацевтика тармоғини янада жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони (ID-52145) лойиҳаси  жамоатчилик экспертизасидан  ўтказилиб, у юзасидан қуйидагича Жамоатчилик экспертизаси хулосаси берилди:

1. Лойиҳа 4-банди иккинчи хатбошига кўра, “Тошкент вилояти ҳокимлиги, Қишлоқ хўжалик вазирлиги, Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг Зангиота туманидаги Кластерига туташ ҳудуддан қўшимча 80 гектар қишлоқ хўжалигида ер участкаларини ажратиш ҳисобига кластер ҳудудини кенгайтириш тўғрисидаги таклифига розилик берилсин”, - деб белгиланган.

Бироқ, ушбу ерларнинг бўш ер участкаси эканлиги ёки бошқа бир субъектга тегишлилиги бўйича маълумотлар тақдим этилмаган.

Шуни инобатга олиш лозимки, амалиётда Кластерга туташ ер участкалари бошқа юридик ва жисмоний шахсларга тегишли бўлган ҳолларда юқоридаги норма бундай ерларнинг асоссиз, ноқонуний олиб қўйилишига сабаб бўлиши мумкин.

Шу боис, мазкур норманинг мақсадга мувофиқлиги масаласини қайта қўриб чиқиш зарур.

2. Лойиҳа 5-бандига кўра, “Фармацевтика соҳасини ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш маркази” масъулияти чекланган жамиятини ташкил этиш ва унинг асосий вазифаларини белгилаш назарда тутилган.

Таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 6 июльдаги ПФ-6019-сон Фармонининг 2-банди“б” кичик бандига кўра, битта товар бозорида бешта ва ундан ортиқ хусусий тадбиркорлик субъектлари фаолият юритиб келаётган соҳаларда давлат иштирокидаги хўжалик юритувчи субъектларнинг, шунингдек уларнинг аффилланган шахсларининг ва хўжалик фаолиятини амалга ошириш ваколатлари берилган давлат муассасаларининг таъсис этилишига йўл қўйилмайди.

Бироқ, лойиҳада ушбу соҳада нечта хусусий тадбиркорлик субъектлари фаолият юритиб келаётганлиги юзасидан таҳлилий маълумотлар келтирилмаган.

Яъни, бунда агар мазкур соҳа бозоридабешта ва ундан ортиқ хусусий тадбиркорлик субъектлари фаолият юритиб келаётган бўлса, “Фармацевтика соҳасини ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш маркази” масъулияти чекланган жамиятини ташкил этилиши юқоридаги Фармон талабларига зид келади.

Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда, лойиҳа 5-бандининг мақсадга мувофиқлиги масаласини қайта кўриб чиқиш лозим.

3. Лойиҳа 6-банди “д” кичик бандига ҳамда 4-иловаси 6-бандига кўра, уч ой муддатда “Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартлаштириш давлат маркази” ДУК томонидан дори воситаларини давлат рўйхатидан ўтказишга аризаларни Uzpharminfo ахборот тизими орқали қабул қилиш ва давлат рўйхатидан ўтказишни бочқичма-босқич шаффофликни таъминлайдиган ахборот тизимига ўтказиш, шунингдек Давлат хизматлари марказлари орқали кўрсатиладиган давлат хизматлари Рўйхатидан дори воситаларини давлат рўйхатидан ўтказишни чиқариб ташлаш белгиланган.

Бунда, дори воситаси ва тиббий буюмларни рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида гувоҳнома бериш, яъни рухсат бериш тартиб-таомилини давлат хизматлари марказлари орқали амалга ошириш бекор қилиниб, алоҳида тизим яратиш назарда тутилган.

Таъкидлаш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 августдаги ПФ-6044-сон Фармони 10-бандига кўра, лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари босқичма-босқич тўлиқ электрон тарзда “Лицензия” ахборот тизими орқали амалга оширилади.

Кўриниб турганидек, барча турдаги рухсат беручви тартиб-таомиллар ягона ахборот тизимга ўтиши белгиланган.

Шу сабабли, лойиҳа келтирилган дори воситаларини давлат рўйхатидан ўтказишга аризаларни Uzpharminfo ахборот тизими орқали қабул қилишни жорий этиш мақсадга мувофиқ эмас.

4. Лойиҳа 2-иловаси билан 2022-2024 йилларда Фармацевтика соҳасида амалга ошириладиган инвестиция лойиҳаларининг манзилли дастурини тасдиқлаш, унда аниқ тадбиркорлик субъектларини кўрсатиш ҳамда улар томонидан амалга ошириладиган ишлар тури ва ҳажмини белгилаб бериш назарда тутилган.

Бироқ, бунда ушбу тадбиркорлик субъектларининг бундай манзилли дастурдан хабардорлиги, унга ўз розилиги билан киритилганлиги аниқ эмас.

Тадбиркорларнинг розилигисиз бу каби манзилли дастурга киритилиши улар фаолиятига аралашишни назарда тутади.

Ваҳолангки, “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги қонуннинг 34-моддасига кўра, давлат органлари, бошқа ташкилотлар ҳамда уларнинг мансабдор шахслари тадбиркорлик фаолияти субъектларининг қонунчиликка мувофиқ амалга ошираётган фаолиятига аралашишга ҳақли эмас.

Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда, лойиҳа 2-иловасида келтирилган манзилли дастур унга киритилган тадбиркорлик субъектлари билан келишилиши лозим.

5. Лойиҳа 4-иловаси 1-бандида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 27 июлдаги ПФ-5490-сон Фармони билан тасдиқланган Текширувларни электрон рўйхатга олиш ягона тизимида рўйхатдан ўтказиш орқали ваколатли органни хабардор этиш тартибида ўтказиладиган текширувлар Рўйхатининг 2¹-бандини янги таҳрирда баён қилиш назарда тутилган.

Қайд этиш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 15 сентябрдаги ПФ-6314-сон Фармонига асосан, Тадбиркорлик кодекси лойиҳасида давлат назорати функциялари ҳамда ваколатли органни хабардор этиш тартибида ўтказиладиган текширишлар рўйхати тасдиқланиши белгиланган.

Бундан ташқари, Адлия вазирлиги томонидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикаси Президентининг айрим ҳужжатларига ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги Фармони лойиҳаси (ID-51962) ишлаб чиқилган бўлиб, юқорида келтирилган масалалар мазкур лойиҳа доирасида қамраб олинган.

Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда, лойиҳа 4-иловасидан 1-бандни чиқариб ташлаш тавсия этилади.

6. Лойиҳа 4-иловаси 4-бандига кўра, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 8 июндаги ПФ-6243-сон Фармонининг 3-бандига қўшимча киритилиши белгиланган.

Унда, “Tashkent Pharma Park” инновацион илмий-ишлаб чиқариш фармацевтика кластерининг саноат зонасида инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш учун Кластер аъзоларига - “Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги таклифига асосан ер участкаларини тўғридан-тўғри ижарага бериш назарда тутилган.

Яъни, ушбу Кластер аъзоларига ҳам истисно тариқасида тўғридан-тўғри ер участкалари ажратилиши назарда тутилмоқда.

Бироқ, шуни инобатга олиш керакки, бу каби истисно ҳолатларининг ҳар бир соҳа ёки субъектлар доирасида жорий этиб борилиши ер муносабатларида тенглик ва шаффофликни таъминлаш борасида амалга оширилаётган ислоҳотларга тўғри келмайди.

Бундан ташқари, бу каби алоҳида тартибни белгилаш коррупция ва суиистеъмоллик ҳолатларига шароит яратиб бериши мумкин.

Шу боис, лойиҳа 4-иловасидан 4-бандни чиқариб ташлаш зарур.

7. Лойиҳа 4-иловаси 8-банди “б” кичик банди бешинчи хатбошисини мазкур Хулоса 6-бандида келтирилган асосларни инобатга олган ҳолда чиқариб ташлаш лозим.

8. Лойиҳа 4-иловаси 13-банди “в” кичик бандига кўра, Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 23 мартдаги 213-сон қарори билан тасдиқланган “Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техникани давлат рўйхатидан ўтказиш ҳамда рўйхатдан ўтказилганлик гувоҳномаси бериш тартиби тўғрисида”ги низомнинг 14-бандини қуйидаги  таҳрирдаги бешинчи хатбоши билан тўлдириш белгиланган:

“Дори воситаларини ишлаб чиқариш шароитларини зарур ишлаб чиқариш амалиёти (GMP) талабларига мувофиқлигини баҳолаш мақсадида жойига чиққан ҳолда ўтказиладиган фармацевтик инспекциялар учун тўловлар ариза берувчи томонидан Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлигининг “Зарур амалиётлар маркази” ДУК давлат унитар корхонасининг Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги томонидан тасдиқланадиган прейскурантга кўра амалга оширилади”.

Бунда, фармацевтик инспекциялар учун тўловлар Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги томонидан тасдиқланадиган прейскурантга асосан белгиланиши назарда тутилган.

Аммо, бундай тартибни жорий қилиш соҳада тўлов миқдорининг асосиз равишда турлича белгиланишига олиб келиши мумкин.

Қолаверса, бу яна бир қўшимча идоравий норматив ҳужжат ишлаб чиқилишини назарда тутади.

Ушбуларнинг олдини олиш мақсадида, фармацевтик инспекциялар ўтказилиши учун тўланадиган тўловлар миқдорини юқорида келтирилган Низомнинг ўзида белгилаш мақсадга мувофиқдир.

ССП Матбуот хизмати